Chuyên ngành Y học hạt nhân (Nuclear Medicine) là một chuyên ngành tương đối mới của y học. Trong những năm qua, nó đã có những bước tiến bộ vượt bậc và đạt được nhiều thành tựu mới trong chẩn đoán và điều trị bệnh nói chung và đặc biệt trong bệnh ung thư. Cách đây hơn 70 năm, các đồng vị phóng xạ (ĐVPX) đã được sử dụng cho mục đích chẩn đoán và điều trị.
Nguyên tắc chung của chẩn đoán bệnh bằng đồng vị phóng xạ như sau:
Để đánh giá hoạt động chức năng của một cơ quan, phủ tạng nào đó ta cần đưa vào một loại ĐVPX hoặc một hợp chất có gắn ĐVPX thích hợp, chúng sẽ tập trung đặc hiệu tại cơ quan cần khảo sát. Theo dõi quá trình chuyển hoá, đường đi của ĐVPX này ta có thể đánh giá tình trạng chức năng của cơ quan, phủ tạng cần nghiên cứu qua việc đo hoạt độ phóng xạ ở các cơ quan này nhờ các ống đếm đặt ngoài cơ thể tương ứng với cơ quan cần khảo sát. Ví dụ: người ta cho bệnh nhân uống 131I rồi sau những khoảng thời gian nhất định đo hoạt độ phóng xạ ở vùng cổ bệnh nhân, từ đó có thể đánh giá được tình trạng chức năng của tuyến giáp...
Để ghi hình (xạ hình) các cơ quan người ta phải đưa các ĐVPX vào cơ thể người bệnh. Xạ hình (Scintigraphy) là phương pháp ghi hình ảnh sự phân bố của các chất phóng xạ ở bên trong các phủ tạng bằng cách đo hoạt độ phóng xạ của chúng từ bên ngoài cơ thể.
Xạ hình không chỉ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đơn thuần về hình thái mà nó còn giúp ta hiểu và đánh giá được chức năng của cơ quan, phủ tạng và một số biến đổi bệnh lí khác.
Để ghi hình các cơ quan, ngoài máy scanner (ghi hình tĩnh) người ta còn dùng máy Gamma Camera, SPECT, PET, PET/CT hoặc SPECT/CT.
Bằng kỹ thuật ghi hình y học hạt nhân, người ta có thể ghi hình từng cơ quan hoặc ghi hình toàn cơ thể (Whole body scan), kết quả xạ hình sẽ cung cấp cho chúng ta các thông tin về hình ảnh chức năng nhiều hơn hình ảnh về cấu trúc giải phẫu.
Tại Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên máy SPECT 2 đầu đã được lắp đặt, đang chuẩn bị triển khai.
Các kỹ thuật có thể thực hiện được trên máy SPECT như:
- Chụp xạ hình tuyến giáp bằng I-131
- Chụp xạ hình tuyến giáp bằng Tc – 99m
- Chụp xạ hình toàn thân bằng I-131
- Chụp xạ hình đánh giá hình thể và chức năng thận
- Xạ hình trong tim mạch (phối hợp với khoa nội tim mạch )
- Xạ hình xương đánh giá di căn xương
- …….
Với đội ngũ Bác sỹ và kỹ thuật viên được đào tạo bài bản, chuyên sâu đã ứng dụng thành công các kỹ thuật trên máy SPECT góp phần rất tích cực vào việc chẩn đoán, điều trị, theo dõi và tiên lượng bệnh cho các bệnh nhân nói chung và các Bệnh nhân ung thư nói riêng.
Một vài hình ảnh chụp demo cho bệnh nhân tại Trung tâm ung bướu - Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên:
